Bối cảnh: Trung Đông Rung Chuyển Trước Bóng Ma Chiến Tranh
Vào giữa tháng 6/2025, xung đột giữa Iran và Israel bùng phát dữ dội, đẩy Trung Đông vào tình trạng khẩn cấp an ninh cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Đáp lại các động thái quân sự quyết liệt từ cả hai phía, cộng đồng quốc tế đồng loạt lên tiếng. Đáng chú ý nhất là phát biểu hiếm hoi và mạnh mẽ từ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị Thượng đỉnh Trung Quốc – Trung Á ở Kazakhstan ngày 17/6.
“Trung Quốc vô cùng lo ngại trước sự leo thang căng thẳng đột ngột tại Trung Đông,” ông Tập phát biểu. “Chúng tôi kêu gọi các bên kiềm chế tối đa và hướng tới giải pháp chính trị cho hòa bình lâu dài.”
Trung Quốc: Từ Người Quan Sát Im Lặng đến Người Môi Giới Hòa Bình?
Phát biểu của ông Tập đánh dấu lần đầu tiên Bắc Kinh công khai bày tỏ lập trường sau khi cuộc khủng hoảng nổ ra. Không chỉ dừng ở lời nói, chính quyền Trung Quốc đã sơ tán công dân khỏi cả Iran và Israel, điều phối qua các nước láng giềng như Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng chỉ trích hành động không kích của Israel, cho rằng “mọi hành vi sử dụng vũ lực đơn phương đều vi phạm luật pháp quốc tế”, và kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hành động ngăn ngừa chiến tranh lan rộng.
Trung Quốc đang thể hiện rõ ý định trở thành “người hòa giải toàn cầu” – vai trò mà nước này từng bước xây dựng trong nhiều năm qua thông qua các sáng kiến như Vành đai – Con đường và quan hệ chiến lược với các nước Hồi giáo.
Chiến sự leo thang: “Sư tử trỗi dậy” vs “Lời hứa đích thực 3”
Chiến dịch không kích quy mô lớn của Israel mang tên “Sư tử Trỗi dậy” đã tấn công hàng loạt cơ sở quân sự và hạ tầng hạt nhân tại Iran vào ngày 13/6. Iran đáp trả tức thì bằng chiến dịch “Lời hứa Đích thực 3”, phóng hàng trăm tên lửa và máy bay không người lái vào các thành phố Israel.
Thương vong (ước tính đến 17/6):
Iran: 224 người thiệt mạng, hơn 600 người bị thương
Israel: 24 người thiệt mạng, gần 200 người bị thương
Hàng chục cơ sở quân sự, năng lượng và dân sự bị phá hủy
G7 và Mỹ: Không yêu cầu ngừng bắn, nhưng “ủng hộ quyền tự vệ”
Tại cuộc họp khẩn của Nhóm G7 tại Rome, các nước thành viên không chính thức kêu gọi lệnh ngừng bắn mà nhấn mạnh “ủng hộ quyền tự vệ hợp pháp” của Israel và kêu gọi Iran kiềm chế. Mỹ tiếp tục tái khẳng định rằng Iran “không nên được phép sở hữu vũ khí hạt nhân”.
Tuy nhiên, sự lưỡng lự trong cách G7 đối phó với khủng hoảng đã tạo cơ hội để Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng thông qua ngôn ngữ hòa giải, thúc đẩy hợp tác đa phương, và tranh thủ sự ủng hộ từ các nước đang phát triển.
Trung Quốc Muốn Gì từ Khủng Hoảng Trung Đông?
1. Khẳng định vị thế địa chính trị
Trung Quốc đang tận dụng sự thiếu vắng tiếng nói trung lập thực sự để chứng tỏ rằng họ không chỉ là đối tác kinh tế, mà còn là một người chơi có trách nhiệm trên bàn cờ an ninh quốc tế.
2. Bảo vệ lợi ích năng lượng và thương mại
Trung Đông là khu vực cung cấp hơn 40% lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc. Xung đột kéo dài có thể đe dọa nguồn cung và đẩy giá năng lượng lên cao. Vai trò trung gian giúp Bắc Kinh kiểm soát gián tiếp các rủi ro chiến lược này.
3. Củng cố liên minh với thế giới Hồi giáo
Sau thành công trong việc làm trung gian cho thỏa thuận Iran – Saudi Arabia năm 2023, Bắc Kinh tiếp tục gia tăng thiện cảm trong thế giới Hồi giáo bằng cách lên án chính sách bạo lực và can thiệp đơn phương.
Tương lai xung đột: Hòa bình hay Hố sâu mới?
Cuộc chiến giữa Iran và Israel không phải là chuyện mới, nhưng chưa bao giờ bộc phát mạnh mẽ như hiện tại. Giữa lúc các cường quốc phương Tây có dấu hiệu “giữ khoảng cách an toàn”, Trung Quốc có thể sẽ tiến thêm một bước để tổ chức hội nghị hòa bình đa phương, như từng làm với cuộc chiến Nga – Ukraine.
Tuy nhiên, vai trò của Trung Quốc chỉ có hiệu quả nếu:
-
Iran tin tưởng vai trò trung lập thực sự của Bắc Kinh
-
Israel chấp nhận đối thoại dưới sự trung gian không phải của phương Tây
-
Cộng đồng quốc tế sẵn sàng ủng hộ một nền hòa bình không thiên vị
Kết luận: Trung Quốc đang thử lửa trên ván cờ toàn cầu
Phát biểu của ông Tập Cận Bình không chỉ đơn thuần là một thông điệp ngoại giao. Đó là một tuyên bố chính sách đối ngoại, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong cách Trung Quốc muốn được nhìn nhận trên thế giới: không còn chỉ là một siêu cường kinh tế, mà là người kiến tạo hòa bình, đặc biệt tại những điểm nóng mà phương Tây dường như đang buông tay.
Bạn nghĩ sao? Liệu Trung Quốc có thực sự trung lập hay đang tính nước cờ chiến lược dài hơi?
💬 Hãy để lại bình luận bên dưới hoặc theo dõi nowsao.com để cập nhật các phân tích chuyên sâu về xung đột Trung Đông, chính sách Trung Quốc và diễn biến địa chính trị toàn cầu.